Med-Practic
Նվիրվում է վաստակաշատ ուսուցիչ Գրիգոր Շահյանին

Իրադարձություններ

Հայտարարություններ

Մեր հյուրն է

Հրատապ թեմա

 

Առողջապահություն 1.2012

Մարդու մկանային համակարգը

Մարդու մկանային համակարգը

Մարդու հենաշարժական համակարգը բաղկացած է պասիվ և ակտիվ մասերից: Պասիվը ոսկրերն են` միմյանց հետ շփման հատվածներում ծածկված ողորկ հոդային մակերեսներով, դրանց միացնող և շարժումներին որոշակի ուղղություն տվող ամուր կապաններով, ջլերով, փակեղներով:

 

Սա մարմնի հենքը հանդիսացող կենդանի կմախքն է: 

 

Հենաշարժական կառուցվածքի ակտիվ մասը մկանային համակարգն է, որը բաղկացած է երկու` կամային և ակամա գործող տարբեր տեսակի հյուսվածքներից: Առաջինը ԿՄԱԽՔԱՅԻՆ ՄԿԱՆՆԵՐՆ են, որոնք կազմված են միջաձիգ-զոլավոր մկանաթելերից և օժտված են կծկվելու` կարճանալու և թուլանալու հատկությամբ: Դրանց շնորհիվ իրականացվում են մարդու կամքով, գիտակցված շարժումները հոդերում և տարբեր մարմնամասերում: Ահա թե ինչու կմախքային մկանները կոչվում են ԿԱՄԱՅԻՆ: Սրանք մարզիկին` ուժ ու ճկունություն, հմտություն, դերասանին` հարուստ դիմախաղ, պարուհուն` մարմնի զգացմունքային արտահայտչականություն, տղամարդուն` առնականություն, կնոջը` նազանք ու գրավչություն են տալիս:

 

Մկանային հյուսվածքի երկրորդ տարատեսակը հարթ մկաններն են, որոնցով կազմավորվում են ներքին օրգանների (սիրտ, ստամոքս, աղիքներ և այլն*), արյունատար անոթների պատերի, մաշկի մկանները: Այս մկանների միջոցով ներքին օրգանների կծկումները մարդու կամքին չեն ենթարկվում: Դրա համար էլ կոչվում են ՈՉ ԿԱՄԱՅԻՆ մկաններ: Ներքին օրգանների կառուցվածքի գործունեության մասին բազմաթիվ առանձին հոդվածներ ենք տպագրել նախորդ համարների «Ճանաչիր քո օրգանիզմը» բաժնում:

 

Որպես ակտիվ գործող օրգաններ, մկաններն առատորեն մատակարարվում են արյունով: Մկաններից շատերը արյուն և սննդանյութեր են ստանում ոչ մեկ զարկերակով, իսկ կատարած ակտիվ աշխատանքի ընթացքում նյութափոխանակության արգասիքները հեռանում են երակային խիտ ցանցի միջոցով: Մկանները հարուստ են ավշային անոթներով և նյարդային ցանցով:

 

Ինչպես ոսկրերը, այնպես ել կամային մկանները տարբեր ձև կառուցվածք, դիրք ու դասավորություն ունեն և համապատասխանում են դրանց ՙպարտադրվող՚` առանձին, կամ այլ մկանախմբերի հետ կոորդինացված ամենաբարդ շարժումների իրականացմանը:

 

Կախված բեռնվածության աստիճանից, կմախքի յուրաքանչյուր մկան, բացի սեփական պատյանից, պարուրված է նաև մկանախմբերի և մարմնամասերի կծկումները սահմանափակող շարակցահյուսվածքային փակեղներով: Սրանք մկանի սկզբում և վերջում վերածվում են ամուր ջլերի, ապահովելով հոդի մեջ մտնող ոսկրերի շարժումները: 

 

Հաճախ ծանրորդների, բեռնակիրների գերբեռնվածության հետևանքով որոշ մկանների լարվածությունը սահմանափակող շարակցահյուսվածքային փակեղները պատռվում են, մկանային ճողվածքներ, ջլերի վնասվածքներ են առաջանում, որոնք բուժվում են վիրաբուժական և ֆիզիոթերապևտիկ եղանակներով:

 

Տարբերում են երկար, կարճ, լայն, իլիկաձև մկաններ: Երկար մկանները վերջույթների վրա են, որտեղ շարժումներն ավելի շատ են: Կարճ մկաններով հարուստ են մեջքի հյուսվածքների խորանիստ շերտերը, որտեղ շարժումները սահմանափակ են: Լայն մկանները հիմնականում իրանի, մաշկի և որովայնի շրջանում են: Վերջույթների ոսկրերը շարժող մկանները հիմնականում իլիկանման ձև ունեն: Կմախքային մկաններում կան նաև բարդ կառուցվածք ունեցողներ, օրինակ, բազկի երկգլուխ, եռագլուխ, ազդրի քառագլուխ, սրունքի երկգլուխ մկանները: Ինչպես բոլոր ոսկրերը, այնպես էլ կմախքի բոլոր մկանները մեկ ամբողջական կենդանի օրգանիզմ են, իրենց հատուկ կազմվածքով և գործողություններով:

 

Մարդու մարմնի մկանները տեսքն առջևից

Վերջույթների մկանները

II. Նախաբազկի և ձեռքի առաջային մասի մկաններ` 13, 14, 15, 17, 18, 19, 19 ա

III. Ազդրի առաջային մասի մկաններ` 21, 22, 23,24, 25, 26, 27, 28

IV. Սրունքի և ոտքի թաթի առաջային 

մասի մկաններ` 29, 30, 31

  1. լային սաղավարտ
  2. Քունքամկան
  3. Ճակատային մկ.
  4. Սեղանաձև  մկ.
  5. Դելտայաձև մկ. (վերջույթը կողմ տարածող)
  6. Մեծ կրծքամկան (բարձրացված վերջույթը առաջ  բերող)
  7. Կրծոսկր-պտկաանրակային մկ.
  8. Կրծոսկր-ենթալեզվային մկ.
  9. Բազկի եռագլուխ մկ.
  10. Բազկի երկգլուխ մկ.
  11. Որովայնի  ուղիղ մկ.
  12. Որովայնի մեծ թեք մկ.
  13. Նախաբազուկը բարձրացնող և շրջող մկաններ
  14. Մատները ծալող խորանիստ մկաններ
  15. Արմնկային առաջային մկ.
  16. Հետույքային մկ.
  17. Բութ մատը ծալող մկ.
  18. Բութ մատը հեռացնող մկ.
  19. Ձեռքի մատները ծալող մկաններ
    19 ա Ձեռքի ափի միջմատնային առբերող մկաններ
    19 բ Ձեռքի միջմատնային տարածող մկաններ
  20. Թուլակողի մկ.
  21. Դերձակի մկ. (ոտքը ոտքին գցող)
  22. Ոտքն առբերող մկ.
  23. Ազդրի ուղիղ մկ.
  24. Ազդրի կողմնային լայն մկ.
  25. Ազդրի միջային լայն մկ.
  26. Ազդրի ուղիղ մկանի ջիլը
  27. Ծնկոսկրն իր կապաններով
  28. Փոքր ոլոքի գլխիկը
  29. Ոտքի մատները բարձրացնող մկաններ
  30. Ձկնամկան
  31. Ոտնաթաթի միջմատնային մկաններ
  32. Մեջքի լայն մկ.
  33. Հետույքի լայն փակեղը լարող մկ.
  34. Մեջքագոտկային լայն փակեղ
  35. Բազկի եռագլուխ մկանի ջիլ
  36. Բազկի ծղիկային մկան
  37. Հետույքի միջին մկան
  38. Ազդրի երկգլխանի մկան
  39. Փոքր ոլոքի երկար մկ.
  40. Սրունքի երկվորյակ մկ.
  41. Ձեռքի մատները տարածող մկաններ
  42. Ձեռքի մատները առբերող մկաններ
  43. Աքիլեսյան ջիլ


Մարդու գլխի մկանները

Ա. Ջլային սաղավարտ

Բ.  Քունքամկան

Գ. Ճակատային մկ.

Դ.  Սեղանաձև մկանի պարանոցային հատվածը

Ե.  Ակնակապճի և կոպի շրջանաձև մկաններ

Զ.  Քիթը շարժող մկաններ

Է.  Վերին շրթունքը բարձրացնող մկ.

Ը.  Քթանցքը լայնացնող մկ.

Թ.  Բերանի անկյունը բարձրացնող մկ.

Ժ.  Բերանի շրջանաձև մկ.

Ի.  Ծիծաղի մկ.

Լ.  Ստորին շրթունքն իջեցնող մկ.

Խ. Ծնոտային մկ.

Ծ.  Բերանի անկյունն իջեցնող մկ.

Կ.  Ծոծրակային մկ.

Հ.  Ականջի հետին մկ.

Ձ.  Կրծոսկր-պտկաանրակային մկ.

Ղ.  Գլխի պարանոցային հետին մկաններ

Ճ.  Ծամիչ մկ.

Մ.  Այտի մեծ և փոքր մկաններ

Յ.  Պարանոցի ենթամաշկային  մկ.

 

Մարդու մարմնի մկանները տեսքը հետևից

Վերջույթների մկանները 

V. Բազկի հետին մասի մկաններ` 5, 9, 35, 36

 

VI. Նախաբազկի և ձեռքի հետին մասի մկաններ` 41, 42, 19 բ

 

VII. Ազդրի հետին մասի մկաններ` 22, 24, 38

 

VIII. Սրունքի և ոտքի թաթի հետին մասի մկաններ` 30, 39, 40, 43

  1. լային սաղավարտ
  2. Քունքամկան
  3. Ճակատային մկ.
  4. Սեղանաձև  մկ.
  5. Դելտայաձև մկ. (վերջույթը կողմ տարածող)
  6. Մեծ կրծքամկան (բարձրացված վերջույթը առաջ  բերող)
  7. Կրծոսկր-պտկաանրակային մկ.
  8. Կրծոսկր-ենթալեզվային մկ.
  9. Բազկի եռագլուխ մկ.
  10. Բազկի երկգլուխ մկ.
  11. Որովայնի  ուղիղ մկ.
  12. Որովայնի մեծ թեք մկ.
  13. Նախաբազուկը բարձրացնող և շրջող մկաններ
  14. Մատները ծալող խորանիստ մկաններ
  15. Արմնկային առաջային մկ.
  16. Հետույքային մկ.
  17. Բութ մատը ծալող մկ.
  18. Բութ մատը հեռացնող մկ.
  19. Ձեռքի մատները ծալող մկաններ
    19 ա Ձեռքի ափի միջմատնային առբերող մկաններ
    19 բ Ձեռքի միջմատնային տարածող մկաններ
  20. Թուլակողի մկ.
  21. Դերձակի մկ. (ոտքը ոտքին գցող)
  22. Ոտքն առբերող մկ.
  23. Ազդրի ուղիղ մկ.
  24. Ազդրի կողմնային լայն մկ.
  25. Ազդրի միջային լայն մկ.
  26. Ազդրի ուղիղ մկանի ջիլը
  27. Ծնկոսկրն իր կապաններով
  28. Փոքր ոլոքի գլխիկը
  29. Ոտքի մատները բարձրացնող մկաններ
  30. Ձկնամկան
  31. Ոտնաթաթի միջմատնային մկաններ
  32. Մեջքի լայն մկ.
  33. Հետույքի լայն փակեղը լարող մկ.
  34. Մեջքագոտկային լայն փակեղ
  35. Բազկի եռագլուխ մկանի ջիլ
  36. Բազկի ծղիկային մկան
  37. Հետույքի միջին մկան
  38. Ազդրի երկգլխանի մկան
  39. Փոքր ոլոքի երկար մկ.
  40. Սրունքի երկվորյակ մկ.
  41. Ձեռքի մատները տարածող մկաններ
  42. Ձեռքի մատները առբերող մկաններ
  43. Աքիլեսյան ջիլ

Հեղինակ. Մարտունի Մուրադյան պրոֆեսոր
Սկզբնաղբյուր. Առողջապահություն 1.2012 (294)
Աղբյուր. med-practic.com
Հոդվածի հեղինակային (այլ սկզբնաղբյուրի առկայության դեպքում՝ էլեկտրոնային տարբերակի) իրավունքը պատկանում է med-practic.com կայքին
Share |

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ

Կարդացեք նաև

Բարեփոխումների գործընթացը շարունակվում է
Բարեփոխումների գործընթացը շարունակվում է

Յուրաքանչյուր երկրի ռազմավարական կարևորագույն խնդիրներից է բնակչության առողջության պահպանումն ու բարելավումը, որոնց պատշաճ կազմակերպումը ենթադրում է առողջապահական որակյալ և մատչելի ծառայությունների ու բուժօգնության ապահովում...

Հրատապ թեմա Հայաստանում
Առողջապահությունը` պետության ուշադրության կենտրոնում
Առողջապահությունը` պետության ուշադրության կենտրոնում

Հարցազրույց ՀՀ ԱԺ առողջապահության, մայրության և մանկության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ,«Արաբկիր» բժշկական կենտրոնի գիտական ղեկավար, Հայաստանի մանկական բժիշկների ասոցիացիայի նախագահ...

Հրատապ թեմա Հայաստանում Բժիշկներ
Վաղվա առողջությունն ապահովագրենք այսօր. «ՌԵՍՈ» ապահովագրական ընկերության
Վաղվա առողջությունն ապահովագրենք այսօր. «ՌԵՍՈ» ապահովագրական ընկերության

Հարցազրույց «ՌԵՍՈ» ապահովագրական ընկերության անձնական ապահովագրական բաժնի պետ Բաբկեն Շահումյանի հետ...

Բժշկական կազմակերպություններ և կենտրոններ
Սթրեսի կառավարման հիմնական ուղիները
Սթրեսի կառավարման հիմնական ուղիները

Սթրեսը վտանգի, մարտահրավերների և միջավայրի փոփոխությունների արդյունքում առաջացած ընդհանուր հարմարվողականության (ադապտացիոն) համախտանիշ է...

Հոգեկան առողջություն
Դեպրեսիա
Դեպրեսիա

Մարդիկ հաճախ իրենց վատ տրամադրությունն արտահայտելու համար օգտագործում են դեպրեսիա, ընկճախտ, ընկճվածություն, տխրություն, թախծոտություն բառերը, սակայն դեպրեսիան ավելին է, քան պարզապես նշված զգացումները: Դեպրեսիան հիվանդություն է...

Հոգեկան առողջություն
Մաշկաբանության և սեռավարակաբանության բժշկագիտական կենտրոնի տեղեկատվություն

Հայաստանում սեռական ճանապարհով փոխանցվող հիվանդությունների` սեռավարակների թվի աճ է արձանագրվել, որին «նպաստել» են բնակչության կենսամակարդակի նվազումը, մարմնավաճառությունը,«սեռական հեղաշրջումը»...

Վեներաբանություն
Կանդիդոզը որպես սեռավարակ
Կանդիդոզը որպես սեռավարակ

Կանդիդոզը որպես սեռական ճանապարհով փոխանցվող հիվանդություն` մեր հանրապետությունում բոլոր սեռավարակների մեջ վերջին 10 տարիների ընթացքում արձանագրված դեպքերի թվով զբաղեցրել է առաջին տեղը...

Վարակաբանություն Պերինատոլոգիա, մանկաբարձություն և ուրո-գինեկոլոգիա Ուրո-անդրոլոգիա Վեներաբանություն
Աճող օրգանիզմի շարժունակության կարգավորումը

Հիպոդինամիան համարվում է դարի, այսպես կոչված` պրոգրեսի հիվանդություն: Դա մարդու շարժողական ակտիվության հարաբերական սահմանափակումն է, որը պայմանավորված է ժամանակակից քաղաքակրթության և գիտատեխնիկական առաջընթացով...

Առողջ երեխա
Ցավոտ դաշտան
Ցավոտ դաշտան

Դաշտանը, որպես Ֆիզիոլոգիական պրոցես, կարող Է ուղեկցվել մի շարք տհաճ զգացումներով: Աղջիկներնի ու կանանց մեծամասնությունը դրանից 1-2 օր առաջ նկատում է թեթևակի տկարություն, կրծքագեղձերի կոշտացում...

Առողջ կին Պերինատոլոգիա, մանկաբարձություն և ուրո-գինեկոլոգիա ԿԻՆ: Ինտիմ
Պտղի իրավունքը
Պտղի իրավունքը

Պտղի բազմաթիվ արատներ հնարավոր է շտկել ներարգանդային շրջանում: Սա բուժման նոր մեթոդ է, որը կոչվում է «պտղի բժշկություն»: Այն արդեն հաջողությամբ կիրառվում է ԱՄՆ-ի և եվրոպական երկրների բազմաթիվ բուժհաստատություններում...

Պերինատոլոգիա, մանկաբարձություն և ուրո-գինեկոլոգիա Բժիշկներ
Երեխայի խնամքը
Երեխայի խնամքը

«Առողջապահություն» հանդեսի խմբագրությանն ուղղված` երեխայի խնամքին վերաբերող բազմաթիվ հարցերի պատասխանում է Երևանի 2-րդ բուժմիավորման մանկական պոլիկլինիկայի մանկաբույժ Զարինե Կոջոյանը...

Առողջ երեխա
Անպտղությունը դատավճիռ չէ...
Անպտղությունը դատավճիռ չէ...

Ժամանակն անցնում է, իսկ ախտորոշումը դեռևս նույնն է, որը կարծես դատավճիռ լինի: Սովորության համաձայն` կինն այցելում է տարբեր բժիշկների, հետազոտվում է և փորձում գտնել չհղիանալու պատճառները, իսկ անհոգ ամուսինը չի էլ կռահում, որ խնդիրը հենց իր մեջ է...

Անպտղություն ԿԻՆ: Անպտղություն ՏՂԱՄԱՐԴ: Անպտղություն
Երիտասարդ ձեռքերի գաղտնիքները
Երիտասարդ ձեռքերի գաղտնիքները

Ինչպես հանդեսի նախորդ համարներում նշվել է` տարվա յուրաքանչյուր եղանակի համար մաշկի խնամքի միջոցները տարբեր են: Այդ սկզբունքը գործում է նաև ձեռքերի մաշկի դեպքում...

Ձեռքերի խնամք
Առողջ ապրելակերպ սննդակարգի հիմնական սկզբունքները. оգտագործեք մսամթերք, ավելի հաճախ` մսին փոխարինող մթերք
Առողջ ապրելակերպ սննդակարգի  հիմնական սկզբունքները. оգտագործեք մսամթերք,  ավելի հաճախ` մսին փոխարինող մթերք

Ինչու ուտել։ Մսամթերքը կենդանական սպիտակուցների, հանքային նյութերի` ցինկ, մագնեզիում, և որոշ վիտամինների` B, B12, D, գլխավոր աղբյուրն է, ապահովում է օրգանիզմում յուրաքանչյուր բջջի...

Սնունդը և առողջությունը

ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ